آقاخانی: متن برای من مقدس است چون خوراک روح انسان است
تاریخ انتشار: ۱۰ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۰۹۰۹۱
خبرگزاری فارس- گروه هنر و رسانه: از نظر ایوب آقاخانی نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر، پایه یک اثر نمایشی «متن» آن است و آن چه که سبب ثاثیر جدی بر مخاطب و در بلند مدت بر فرهنگ می شود «متن» است. در همین باره با آقاخانی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه ارائه می‌شود.
فارس: از نزدیک به دو دهه پیش شما از ثابت‌قدم‌ترین نویسنده‌های هنرهای نمایشی کشور بوده‌اید و همیشه بر چند‌چیز نقد داشتید، یک جدی نگرفتن متن به عنوان مهم‌ترین رکن یک اثر نمایشی، دو عدم نگاه تخصصی به آن و سوم فرنگی‌زدگی در نوشتن یا گزینش متن، حال پرسش این است که پس از همه این سال‌ها تلاش در زمینه تدریس، نقد، نگارش و پژوهش شرایط را امروز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آقاخانی: با کمال تاسف و نه خوشحالی باید بگویم که کماکان من آن نقد‌ها را وارد می‌دانم و باور دارم در یک دهه گذشته مشکل حادتر هم شده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
فارس:متاسفانه ما هم با شما همدل هستیم، هر چند بر شمار کمی نویسندگان چه در تئاتر و چه در سینما افزوده گشته اما آثار قوی و قابل تامل از پیش هم کمتر شده، می‌شود تحلیل خود را در این مورد بگویید؟
آقاخانی: من همیشه در سر کلاس‌هایم می‌گویم و در نوشته‌هایم تلاش میکنم که این مورد را رعایت کنم که نمایشنامه و فیلمنامه دو چیز کاملا تخصصی و فنی هستند و سلیقه شخصی در مرحله بعد قرار می‌گیرد.
فارس: شما همیشه در این مورد مثال یک جراح یا مهندس برق را می‌زدید می‌شود این مورد را برای خواننده‌ای که این بخت را نداشته تا شاگرد شما باشد بگشایید؟
آقاخانی: ببینید من بارها گفته‌ام و بار دگر می‌گویم، ما از یک فرد نمی‌پذیریم که وارد اتاق عمل شود و بگوید که می‌خواهم کسی را جراحی کنم، اگر جراح نباشد و تخصص این امر را پیش تر کسب نکرده باشد و بگوید من دوست دارم جراحی کنم یا سیستم برق یک نیروگاه را بدست کسی بسپاریم که می‌گوید من این کار دوست دارم و بالاخره یک کاریش میکنم.
به باور من متن یک امر مقدس است و از جراحی مغز یا یک نیروگاه مهم‌تر است.جراح با جسم یک نفر برخورد می‌کند یا چندین نفر در یک بازه زمانی یا اگر نیروگاهی دچار مشکل شود، مدتی سامانه تولید نیرو مادی یک منطقه بهم می‌خورد، اما فرهنگ که به گمان من ادبیات و متن‌های نمایشی از مهم‌ترین بخش‌های آن است به دلیل اثر‌‌‌گذاری بیش تر از یک نقاشی یا یک مجسمه و... می‌تواند بر فکر و اندیشه نسلی اثر بگذارد و اگر بد باشد در دراز مدت مخرب‌تر هست.
باز گردیم به مثال همان گونه که برای ما بدیهی است که یک فرد نخست باید تخصص کامل را در پزشکی یا مهندسی بیآموزد و سپس با کارورزی ماهر شود. در زمینه نوشتن هم نگاه ما باید همین گونه گردد. یک فرد نخست باید مورد آموزش کامل در مورد مبانی و اصول پایه قرار گیرد سپس با کار فراوان و تمرین آموخته هایش را به کار بندد تا بتواند متنی قابل قبول بنویسد.
فارس: دقیق می‌فرمایید. در سالیان گذشته بویژه پس از راه افتادن تماشاخانه های خصوصی ما با شمار زیادی از افراد مواجه هستیم که تنها از روی علاقه وارد عرصه تئاتر می شوند و هنگامی که از آن‌ها در مورد سوابق یا دوره‌هایی که گذراندند یا حتی آثاری که خوانده‌اند و دیده‌اند پرسش می‌کنیم با پاسخ‌هایی شگفت آور مواجه می‌شویم: «من وارد این کار شدم چون دوست داشتم»! «من هیچ آموزشی ندیدم چون هنر ذاتی است»، «من چیزی نمی‌خوانم و نمی‌بینم تا اورجینال بمانم» و ... به نظر می‌رسد که شما هم با این پاسخ‌ها و افراد برخورد کرده باشید؟
آقاخانی: چون من بیش تر وقت خود را صرف هنرهای نمایشی میکنم با اندوه باید بگویم بله و حتی پاسخ هایی عجیب تر مانند این که کار من متن ندارد یا باید ببینی‌اش!
فارس: می‌شود این موضوع را بیش تر توضیح دهید؟
آقاخانی: بررسی‌ها، مطالعات و پژوهش‌هایی که من در این سه دهه کردم مرا مطمئن ساخته که پایه یک اثر نمایشی متن آن است و آن چه که سبب ثاثیر جدی بر مخاطب و در بلند مدت بر فرهنگ می شود متن است.
ما وقتی با بزرگانی از یونان باستان تا «شکسپیر»، «ایبسن» و «چخوف «تا معاصرینی چون «دیوید ممت» مواجه هستیم که پی در پی خوانده می‌شوند و اجرا این بخاطر متن های مستحکم و فنی آن‌ها بوده.
چون دوربین نبوده، اجراهای متون «سوفوکل» یا «شکسپیر» را در زمان خودشان جز هم دوره‌هایشان کسی ندیده پس آن چه که شکسپیر را شکسپیر کرده متون اوست. این یک قانون است از «اشیل» تا «آرتور میلر» متون نقش نخست را در یک اثر نمایشی داشته‌اند.
اما متاسفانه از چند دهه پیش در غرب و از سه دهه پیش در ایران ما با پرشمار آثاری برخورد می‌کنیم که یا نویسنده ندارند یا خود کارگردان بر اساس ایده‌های اجراییش متنی را سفارش داده یا خود نوشته است. تا بتواند بیننده را با جلوه‌های بصری شگفت زده کند.
فارس: سخن شما را تایید میکنم به دلیل آن که ما در دو دهه گذشته چند نفر را داشته‌ایم که تمرکز اصلی شان بمانند زنده یاد «اکبر رادی» یا خود شما بر نوشتن باشد؟ اگر نگوییم هیچ باید بگوییم که بسیار اندک. شاهد این که شما بتازگی مجموعه آثارتان در سه دهه گذشته را سه جلد چاپ کردید.
مجموعه آثار آقاخانی در دهه های 70، 80 و 90
خوب به آسانی می‌توانستید متن‌های سال‌های آغاز را چاپ نکنید یا در سال‌های بعد شماری را چاپ کنید و نه همه را، اما شما چون نوشتن را یک پروژه تمام وقت و الویت نخست زندگی‌تان قرار دادید، سیر این پروژه را به اشتراک می‌گذارید از سیاه مشق‌هایتان تا قله‌ای چون «زمین مقدس». حال شاید کسی بپرسد اشکال آن که اجرایی تنها بر جلوه‌های بصری متمرکز باشد چیست؟ شاید این یک سلیقه باشد؟
آقاخانی: اشکالی که ندارد چون بیشتر افراد دارند این کار را می‌کنند و مورد توجه، استقبال و شهرت مقطعی هم قرار می‌گیرند.
اشکالی بر افراد وارد نیست اما مشکل در این مورد برای تئاتر یا سینما رخ می‌دهد چون اثر این دست از آثار تنها در لحظه است و غرابت آن. اگر کسی اجرا را ببیند در لحظه از جلوه‌های بصری یا طراحی صحنه‌های پیچیده و با هزینه‌های بالا شگفت زده می‌شود اما پس از دیدن آیا اندیشه‌ای یا مسئله‌ای در فرد بوجود می‌آید؟ بعید می‌دانم.
فارس: به نکته بسیار مهمی اشاره کردید، هیچ کس با سرگرمی یا شادی مردم و مخاطب مخالف نیست، مشکل با این است که یا جای پدیده‌ها عوض شود یا به بهانه سرگرمی مردم اما به نیت تجارت و شهرت همه چیز دم دستی شود. سیرک هم بسیار جذاب است و هم محترم اما صحنه تئاتر یا سینما را نمی شود که به سیرک تبدیل کرد، می شود؟
آقاخانی: من با مثال خودم این موضوع را توضیح می دهم. بدن انسان برای زندگی و ادامه آن به خوراک احتیاج دارد. حال اگر خوراک غالب یک فرد غذاهای سالم باشد که ویتامین‌ها، آنتی آکسادین‌ها و ... را به اندازه تامین کند او زندگی سالم تر و بدور از بیماری و گرفتاری‌هایی چون قند خون، چربی خون و فشار خون و ... خواهد داشت.
از دگر سو خوردنی‌های خوشمزه‌ای هم وجود دارد که لذت بخش اما بسیار مضر هستند مانند گوشت‌های فرآوری شده یا اشباع شده با چربی یا نوشیدنی‌های سرشار از قند و ... این‌ها هم هستند و بیش تر مردم هم گاهی از آن‌ها به عنوان یک میان وعده یا وعده غذایی استفاده می‌کنند. حال فرض کنید که فردی بجای آب فقط نوشابه بنوشد یا فقط فست فود بخورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ هم در بازه‌ای کوتاه دچار مشکلات جسمی و بیماری می‌شود و هم در دراز مدت اگر ادامه دهد عمر کوتاه و بی‌کیفیتی خواهد داشت.
حال بازگردیم به روح انسان، هیچ انسان عاقلی با شادی یا سرگرمی مخالف نیست، اما اگر تمام خوراک روحی یک فرد بشود بازی‌های هیجان انگیز، یا شهربازی، سیرک و دوباره در سینما و تئاتر و تلوزیون هم هرچه می‌بیند فقط آدرنالین خونش را بالا ببرد یا بخنداندش یا شگفت زده‌اش کند چه می‌شود؟ روح او از تعادل خارج می شود و بیمار، به همین سادگی. مشکلی با اثرهایی که تلاش می‌کنند بیننده را فقط بخندانند یا بترسانند یا شگفت زده‌اش کنند وجود ندارد.
مشکل از جایی آغاز می‌شود که اکثریت مطلق بشود چنین کارهایی و اثرهایی که بر پایه متن‌های فنی و جدی است به حاشیه رانده شوند یا تولید نشوند یا اگر هم کسی با پافشاری شخصی بنویسدشان در این هیاهو نادیده گرفته شود و دیده نشود.
بازگردم به سخن نخست متن برای من مقدس است چون خوراک روح انسان است. متنی که روح انسان را از تعادل خارج کند یا فقط شوک لحظه‌ای بگذارد، مقدس نیست. متنی مقدس است که پس از پایان یافتن تماشا تازه در ذهن مخاطب آغاز شود و او را به فکر وا دارد...
پایان بخش اول
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: ایوب آقاخانی نمایشنامه یک اثر نمایشی روح انسان شگفت زده بیش تر یک فرد
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۰۹۰۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آغاز اما و اگر‌ها برای ادامه «نون خ»
«نون خ» در‌گیر چالش‌هایی جدی شده است؟ به نظر می‌رسد علاوه بر اختلاف‌نظرهای مالی، برخی بازیگران سریال‌ها نیز چندان مایل به ادامه یافتن سریال‌ها نیستند. گفته می‌شود تمایل به حضور در پروژه‌های جدید و عبور از سایه شخصیت‌های قصه از مهم‌ترین علل کاهش میل بازیگران «نون خ» به ادامه یافتن این سریال است. همچنین حرف‌و‌حدیث‌هایی از اختلاف تیم تولید بر سر ادامه سریال وجود دارد. گفته می‌شود که گویا آقاخانی با توجه به سختی‌های کار، تمایل چندانی به ادامه کار ندارد. البته هیچ‌یک از این شنیده‌ها تأیید و تکذیب نشده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، به هر روی روز گذشته در نشست مشترک برخی از عوامل این سریال با رسانه‌ها، مهدی فرجی، تهیه‌کننده سریال، از شکایت حسین صفامنش، خواننده قبلی این سریال، خبر داد و گفت: شکایت آقای صفامنش، ربطی به آقای آقاخانی ندارد. در یک دوره‌ای در همین سریال از ترانه «شیرین شیرین» استفاده کردیم که خواننده‌اش تماس گرفت و تشکر کرد. ما استفاده کوتاهی از ترانه آقای صفامنش کردیم. تصور اینکه چنین شکایتی می‌شود نداشتیم.
فرجی با تاکید بر اینکه نافی مالکیت ایشان نیستیم اظهار کرد: فکر می‌کردیم آقای صفامنش از ما تشکر می‌کند. پخش این موسیقی در سکانس کولبر‌ها باعث معرفی آن ترانه شد. با‌این‌حال اگر راهی برای جبران باشد اقدام میکنم. در فصل‌های قبلی در خدمت ایشان بودیم. ایشان از خواننده‌های خوب کشور هستند.
او درباره ادامه‌یافتن این سریال بیان کرد: آقای آقاخانی پستی گذاشتند که «نون خ» ادامه پیدا نمی‌کند. فعلا تصمیمی بر ادامه‌اش نداریم. باید ببینیم در آینده چه اتفاقی می‌افتد. فرجی در پاسخ به این سوال که سریال چه حذفیاتی داشته گفت: بالاخره به طور طبیعی حذفیات و اختلاف‌نظر‌هایی داشتیم؛ ولی آنقدر نبود که به کار ما لطمه بزند. شاید از بسیاری از سریال‌های معمولی ممیزی ما کمتر بود. کسانی که با تلویزیون همکاری دارند سفارشی کار می‌کنند، چون کارفرمای ما تلویزیون است. اما مذاکره هم صورت می‌گیرد. سعید آقاخانی هم خیلی ظریف سراغ موضوعات می‌رود. خود ما ممیزی‌های اولیه را انجام می‌دهیم و می‌دانیم کجا ممکن است به کسی بربخورد.
ماجرای کرمانفرجی با اشاره به دلخوری شورای شهر کرمان از سریال تاکید کرد: من توضیحاتی به مسوولان کرمان دادم و گفتم سوءتفاهمی ایجاد شده و برخی نکاتی که مطرح می‌کنند هیچ ارتباطی با کرمان ندارد. فردی هم که نشان دادیم هزار کیلومتر قبل‌تر از کرمان بود و هیچ‌کدام از خانواده‌اش هم لهجه کرمانی نداشتند. ما از خود مردم کرمان هم نظر نارضایت‌گونه نداشتیم.
خط قرمزهااو گفت: امسال «نون خ» از سال گذشته بیننده بیشتری داشت. خوشبختانه به ما اجازه دادند به قومیت بلوچ بپردازیم. دو خط قرمز مهم سازمان مسائل مذهبی و قومیت‌هاست که باید مراقبت شود و اهانت و تضعیف صورت نگیرد. به ما اجازه دادند به قوم بلوچ بپردازیم که این نکته باعث جذابیت شد. رئیس سازمان صداوسیما اجازه دادند به کولبر‌ها بپردازیم. مردم هم می‌گفتند این کار در عین کمدی بودن درد مردم را هم بیان می‌کند.
این تهیه‌کننده درباره اینکه پرداختن به قومیت‌ها سفارش سازمان بوده است یا خیر توضیح داد: اینکه به قومیت کرد بپردازیم کاملا پیشنهاد خود آقاخانی بود. من متنی را به او دادم و گفت خیلی متن خوبی است، اما باید به سمت یکی از قومیت‌ها برویم. کاظم نوربخش، بازیگر نقش سلمان، نیز در بخش دیگری از نشست بیان کرد: خداراشکر با تمام سختی‌هایی که داشتیم به امید اینکه مردم «نون خ۵» را دوست خواهند داشت سریال را ساختیم و جلو رفتیم. خیلی خوب شروع و خیلی خوب تمام شد. امیدوارم فصل دیگر هم داشته باشد و در خدمت همه باشیم.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند